ANWB wandelroute door Winsum, het mooiste dorp van Nederland in 2020.
Station
We parkeren de auto op de P+R bij het station.
Winsum bestaat eigenlijk uit twee wierden, met elk eigen kerken en molens. In Obergum loopt onder aan de wierde waarop de Sint Nicholaaskerk staat een gezellige winkelstraat. Deze is door brug De Boog verbonden met het zonnige Boogplein. Hieraan ligt de Gouden Karper, een van de oudste herbergen van Nederland. Winsum is een dorp met mooie geveltjes, eeuwenoude kerken en molens.
Molen De Vriendschap
Al snel komen we op de route en zien we één van de 3 molens die Winsum rijk is: molen De Vriendschap.
De Vriendschap is een koren- en pelmolen. Met een pelmolen wordt gerst tot gort gepeld door het kaf van de graankorrel te scheiden.
De Vriendschap is een achtkantige stellingmolen die oorspronkelijk gebouwd werd in Mensingeweer (1785), maar in 1801 verplaatst werd naar Winsum.
Havenstraat
We komen door de havenstraat. Een smal straatje met veel oude gebouwtjes.
Jeneverbrug
De Jeneverbrug is een “hoogholtje”. Overal waar water door bewoond Groningen stroomt, zijn hoogholtjes. Dit zijn vaste voetbruggen die zo hoog zijn dat schepen er met enig gemak onderdoor kunnen varen. De brug is vaak zo steil dat de opgang een trap is of op zijn minst is voorzien van dwarslatten. Ook de Jeneverbrug is zo’n hoogholtje.
Het verhaal gaat dat de brug zijn naam dankt aan de cafégangers die de andere kant van het tweelingdorp bezochten om daar ongegeneerd flink wat borreltjes te drinken.
Synagoge
De route leidt ons langs een voormalige synagoge die in de 19e eeuw is gebouwd.
Iets verderop zien we een smal steegje. Achter de huidige woningen staat een oud bouwsel met kleine raampjes en groene deuren. Deze doen dienst als schuurtjes en horen bij de woningen.
Het hofje
We lopen langs een aardig hofje.
Armenhuis
Het wit met gele huis dat nu Dinghkum heet was vroeger een armenhuis. Het werd in 1863 door de gemeente Winsum gebouwd als een ‘gesticht voor hulpbetoon en werkverschaffing’.
Huyze Obergon
We lopen door één van de winkelstraatjes en zien een mooi pand, dat echt even op de foto moet. Jammer van de fiets die ervoor staat.
Kerk Obergum
We lopen over het kerkpad naar de kerk van Obergum, ook wel Nicolaaskerk genoemd. Het is een middeleeuwse kerk in Obergum, het dubbeldorp van Winsum. De kerk staat, net als vele andere kerken in deze omgeving, op een wierde.
Westerstraat
We komen langs een oud huisje aan de Westerstraat, dat de aandacht trekt doordat het dak helemaal begroeid is.
Tegenover dit huisje zit chocolaterie Yann. Mjammie, dat lijkt ons wel wat. We halen een doosje overheerlijke huisgemaakte bonbons. Ze zijn heerlijk!
Winsumerdiep
Aan het einde van de Westerstraat slaan we linksaf en komen we bij het Winsumerdiep. Dit water vormt de grens tussen Winsum en Obergum. Het Winsumerdiep is een overblijfsel van de Delf, die waarschijnlijk al voor het jaar 1000 werd gegraven van Delfzijl naar Winsum. De naam komt van ‘delven’, een ander woord voor ‘graven’. Al eeuwenlang is het Winsumerdiep verbonden met het Reitdiep, de waterweg die de stad Groningen met Zoutkamp en de zee verbond. Het werd gebruikt voor de afwatering en voor handel vanuit en door Winsum. Ook nu nog draagt het Winsumerdiep bij aan de waterafvoer. Het is daarnaast heerlijk water om op te varen en in goede winters wordt er druk op geschaatst.
Op de staanders onder deze brug staan schilderingen van hoe het er hier vroeger uit zag: Blaarkoppen op het jaagpad langs het Winsumerdiep (periode 1903-1910), de achterzijde van woningen aan de Westerstraat (gezien vanaf de brug De Boog) (periode 1915-1920).
We kijken nog even op het terrein Marenland. Dit zou ook een logische startplek van de route kunnen zijn geweest.
Bestrijder van de runderpest – Geert Reinders
We lopen weer terug, onder de brug van het Winsumerdiep door, en komen langs een beeld: bestrijder van de runderpest.
Het paadje langs het water is zóó mooi. We herkennen hier één van de foto’s die op de dragers van de brug staan.
De Boog
Lange tijd waren Winsum en Obergum met elkaar verbonden door een houten ophaalbrug. In 1808 was het tijd voor een modernere oplossing. 63.000 bakstenen en 110 vaatjes cement later was De Boog een feit. Op 10 mei 1940 werd De Boog opgeblazen in een poging om de Duitsers tegen te houden. Het mocht niet baten: vijf dagen later capituleerde Nederland en de brug werd al kort daarna herbouwd. Een herinneringssteen in de woning aan de brug herdenkt het einde van de oorspronkelijke stenen brug.
Vanaf De Boog heb je een prachtig uitzicht over het Winsumerdiep.
Aan de rechterkant op de brug zit een plakkaat van een schaatsende man, ter ere van Jan Uitham, die hier op 26-1-1963 winnaar werd van de Noorderrondrit.
Voormalig gemeentehuis Winsum
We lopen langs het voormalig gemeentehuis van Winsum. Een bijzonder pand.
Iets verderop een voormalige school uit 1882, “openbaar onderwijs”.
Gouden Karper
Het voormalige gemeentehuis en de voormalige school liggen aan het Boogplein in Winsum. Ook vind je hier herberg de Gouden Karper, een van de oudste herbergen van Nederland.
Molen De Ster
Vlakbij dit plein vind je ook molen De Ster, een koren- en pelmolen. De achtkante bovenkruier uit 1851 staat op een molenberg in de dorpskern van Winsum. Op deze locatie stond in 1628 al een standerdmolen. ‘De Ster’ is tot in de jaren 80 beroepsmatig in gebruik geweest.
Het Jacobijnenhuis
Het Jacobijnenhuis op de hoek van de Havenstraat en Hoofdstraat stamt grotendeels uit de 17e eeuw, maar delen ervan zijn veel ouder. Mogelijk maakte het huis deel uit van het Winsumer Dominicanenklooster. Tijdens de restauratie in 2003 zijn er in de zuidmuur stukken van zeven middeleeuwse kloostervensters gevonden. Waar de kerk en kloostergebouwen precies hebben gestaan is onbekend. Feit is wel dat er in 2001 bij de aanleg van nieuwe riolering in de Molenstraat resten en skeletten zijn opgegraven. In 1949 werden hier ook al botten en een stuk muurfundering gevonden.
Molen De Vriendschap
Nog een foto van molen De Vriendschap in Winsum.
Torenkerk
Aan het eind van deze rondwandeling komen we langs de Torenkerk.
De Torenkerk is een vreemde eend in de bijt. De meeste middeleeuwse Groningse kerken staan midden op de wierde, maar de Torenkerk staat tegen de oostkant ervan. Ten tweede vormt de opvallende houten buitentrap met bordes en toegangsdeur nog steeds een raadsel. Misschien was de ruimte achter de deur een toevluchtsoord in tijden van nood of oorlog. Het oudste gedeelte van de kerk stamt uit de 11e eeuw, herkenbaar aan de grijze stenen in de zuidgevel.
We kijken terug op een leuke wandelroute door het “mooiste dorp van Nederland” Winsum. Of het echt het mooiste dorp van Nederland is? Ik zou zeggen, oordeel zelf.
Parkeren en meer:
- Parkeren: P+R Borgweg 6 in Winsum (hebben wij gedaan) of
Marenland Recreatie (Winsumerdiep 6) - Afstand: 5 km
- Gelopen op: 4-11-2023
- Weer: Zonnig/bewolkt 14 gr.
- Gelopen met: Roelof
- Route gevonden via de Eropuit-app van de ANWB.
- Op zoek naar meer wandelinspiratie? Kijk dan eens bij mijn andere wandelroutes.
- Hieronder vind je de wandelroute in GPX formaat.