Bijzondere wandeling langs diverse oude en bijzondere gebouwen door Leeuwarden. Ik bleef maar foto’s maken! Rondwandeling met begin- en eindpunt station Leeuwarden.
Proloog
Hoewel we het Elfstedenpad vorig jaar in oktober hebben afgerond, hadden we de Proloog in Leeuwarden nog niet gelopen. Dat komt nog wel een keer, dachten we. Vandaag is het een mooie dag om deze alsnog te wandelen. Een aanrader hoor!
Tijnjedijk
De proloog start eigenlijk op het station in Leeuwarden en volgt grotendeels de NS wandeling. Wij komen echter met de auto en zoeken het liefst een gratis parkeerplaats. Deze zien we aan de Tijnjedijk, bij een winkelcentrum. Het is even zoeken, maar al snel zitten we op de juiste route van deze proloog. Als je de aanwijzingen van de NS wandeling volgt, loop je vrijwel dezelfde route. Ik beschrijf de route vanaf ons beginpunt, vanaf de Tijnjedijk.
Huizum
We steken de drukke weg over en lopen in de richting van een 11de-eeuwse kerk van voormalig terpdorp Huizum.
Wat een schilderachtig plekje is dit. Het lijkt wel of je hier terug gaat in de tijd.
We komen over een ophaalbrug, waar aan de overzijde een beeld staat ter herinnering aan het verleden van het dorp Huizum, waarin tuinbouw een grote rol speelde.
Potmarge
We steken de brug over het riviertje de Potmarge over.
Sicht
Een stuk verder komen we bij de Zuidergrachtswal. We kijken uit op een gebouw dat wel een gevangenis lijkt. Op de muur staan de letters Sicht.
Het gebouw blijkt inderdaad een voormalige gevangenis. Sicht is het verloskundig centrum dat hier een onderkomen heeft. Aan de voorkant heet het gebouw Blokhuispoort. Hierin bevinden zich diverse kleine zaakjes. We komen er later op de route voorlangs.
Oude gevels
We passeren oude gebouwen met opschriften op de gevels van bedrijven die er vroeger hebben gezeten. Bijvoorbeeld deze Kantoorboekenfabriek.
Of op een gebouw, dat achter een ander gebouw staat, het opschrift van een bedrijf in Bakkerij Grondstoffen.
We steken een vaste brug over met uitzicht op een universiteitsgebouw en de hoge kantoortoren vlakbij het station.
Oude schepen
Er liggen veel oude schepen in het kanaal.
Gedichten
Onderweg komen we langs veel gedichten die in de straat zijn gelegd. Onder andere deze:
11 Fountains
Voor het station staat één van de beelden van de 11 Fountains, deze heet Liefde.
Er staan elf fonteinen in de elf Friese steden, ontworpen door elf kunstenaars uit elf verschillende landen. 11fountains is een internationaal kunstproject voor Leeuwarden-Fryslân 2018, culturele hoofdstad van Europa, bedacht en samengesteld door Anna Tilroe. De fonteinen zijn klaar voor een nieuw seizoen waarin mist, ijs, stoom en zeewater centraal staan.
Vind je het leuk om meer te lezen over de 11 Foutains? Leeuwarden heeft een speciale website.
Station Leeuwarden
We zijn hier bij het station Leeuwarden. Ik had gedacht dat dit een heel groot station zou zijn, maar dat valt nogal mee. Het doet me wat denken aan het oude station van Assen. Het is er wel druk met auto’s, dus een hele mooie foto maken zonder auto’s erop is helaas niet gelukt.
Kantoortoren
Met de rug naar het station lopen we over diverse gedichten, via een glazen passage van de zwarte kantoortoren.
Aan het eind van deze passage staat een beeld van 2 mannen, die handenklappende veekooplui voorstellen.
Paleis van Justitie
We komen langs het Paleis van Justitie.
Tegenover het Paleis van Justitie staat het Fries Museum. Wellicht leuk om eens een kijkje te nemen, maar dat doen we niet vandaag.
Als we door lopen, zien we op de hoek het koffiezaakje van Douwe Egberts. Hier hebben we in oktober 2022 ons laatste ontbrekende stempeltje van Leeuwarden gehaald voor in het boekje, bij de afronding van het Elfstedenpad. We besluiten om hier een pauze in te lassen en een kop koffie met iets lekkers te nuttigen. Bijna zijn we nog getuige van een aanrijding tussen een elektrische bus en een voetganger. Het ging gelukkig net goed. De voetganger hoorde de bus niet aankomen.
De Harmonie
Na de koffie vervolgen we de route en komen we langs schouwburg De Harmonie.
De Oldehove
We lopen een stukje langs het water en zien de scheve toren, De Oldehove, voor ons opdoemen.
Voor deze toren staat het beeld van Pieter Jelles Troelstra.
Pieter Jelles Troelstra was een Nederlandse dichter, advocaat, journalist en politicus. Hij is bekend geworden als de socialistische leider die in november 1918, in navolging van de omwenteling in Duitsland, in Nederland de socialistische revolutie wilde uitroepen. Daarnaast heeft Troelstra in Friesland grote bekendheid gekregen als Fries schrijver en dichter.
Aan de andere kant van de scheve toren zien we een transformatorkastje dat prachtig is beschilderd. Het lijkt wel of er reliëf in zit, maar dat is helemaal niet zo.
Er staat een verhaaltje onder de afbeelding:
“De trots van deze mooie stad is op een stukje grond komen aandrijven en toen hij de plaats bereikt had waar hij nu staat zat daar aan den oever eene vrouw te spinnen, die riep uit al haar macht: Hou alde! Hou! Halt, oude! Niet verder! De toren gehoorzaamde; hij is daar altijd blijven staan en heeft aan dit geval zijn naam te danken.”
Prinsentuin
Vanaf de scheve toren loop je de Prinsentuin in. We komen langs de Beatrixboom, een beeldje van een fietsend meisje in de laatste Oorlogswinter en langs de Pier Pander Tempel.
Bovenop de heuvel heb je een prachtig zicht op de weerspiegeling van de panden in het rimpelloze water.
We lopen verder door de Prinsentuin en komen langs een verzetsmonument.
En langs een muziekkoepel
Dan lopen we langzamerhand de Prinsentuin weer uit, via de Poort (St. Jobsleen)
Fryske Akademy
We lopen langs het pand van de Fryske Akademy met Friese Wapenschilden.
Ik zei toch al dat ik niet kon ophouden met foto’s maken? We komen langs zoveel mooie, bijzondere en/of oude gebouwen… Zoals hieronder een pand met opschrift “De Druckerij” en de “Buma Bieb”.
We komen langs het St. Anthonygasthuis.
Oudste boom van Leeuwarden
We komen langs de oudste boom van Leeuwarden. Deze staat helemaal ingebouwd tussen panden, maar wel met een hekwerk eromheen ter bescherming. Ik kan niet zeggen dat ik de boom nou erg indrukwekkend vind.
Raadhuisplein
We komen over het Raadhuisplein. Midden op het plein staat een boom met een indrukwekkend hek eromheen. De boom is gepland ter herinnering aan de troonbestijging van Koningin Wilhelmina.
Us Heit
Iets verderop komen we langs het standbeeld van Us Heit. Het is Willem Lodewijk, graaf van Nassau 1560-1620. Den vader van zijn volk.
St. Anthony Gasthuis
We komen door een prachtige tuin. Ik ben eerst verbaasd, het lijkt wel of je zo bij iemand achter het huis de tuin in kunt lopen. Later blijkt dit het Anthony Gasthuis te zijn. Wat is dit groot opgezet en wat lijkt me dit een mooie plek om te wonen.
We lopen verder en komen langs het Fries Natuurmuseum met haar mooie gevel. We zien verderop een paars pand, dat “Repelsteeltje” heet. Hier zit een coffeeshop in.
Jabikspad naar Santiago de Compostella
Grappig, je hebt hier putdeksels in de straat, die de richting aangeven van het Jabikspad naar Santiago de Compostella.
En dan komen we weer langs een reeks oude en/ of bijzondere panden met opschrift als deze hieronder:
’t Turkshoofd; een uithangbord.
Joodse Buurt
Dan komen we in de voormalige Joodse buurt. Van de ruim 600 Joodse Leeuwarders zijn er meer dan 500 door de nazi’s vermoord. We zien een gevel met het opschrift: “Parapluies en Wandelstokken”.
Voor het raam hangt een krantenartikel over het tragische verhaal van de Joodse familie die hier gewoond heeft.
Bij de Put
We komen op een pleintje, dat “Bij de Put” heet. Hier vind je een wensput en iets verderop hangt een gedicht voor een raam.
Grote- of Jacobijnerkerk
We komen bij de Grote- of Jacobijnerkerk. Een immens grote kerk. Op onderstaande foto zie je het Oranjepoortje uit 1663. Dit poortje was de privé-ingang van de Nassau’s tot de kerk en hun grafkapel.
We lopen langs de pomp die bij de kerk staat en komen uit bij een Joods monument, bij een voormalige Joodse school en een Stadsweeshuis.
En we komen langs de ingang van het Boshuizen Gasthuis. Een mooi doorkijkje. Aan de binnenkant is het een hofje. Vanwege de privacy van de bewoners heb ik daar geen foto van gemaakt.
Smalle steegjes
Volgens mij zijn we een stukje verkeerd gelopen, maar we kunnen niet precies achterhalen waar. Het kan zijn dat we bovenstaand hofje in hadden moeten lopen, maar volgens mij was daar geen doorgaand pad. Als dit Luilekkerland heet, dan hadden we daar wel langs gemoeten.
In elk geval komen we uit bij een smal steegje, waar we in lopen. Verderop nog een smal steegje met aan de muur een oude, verroeste automaat waar je ooit, na het inwerpen van een muntje, van die lekkere “Van Houten repen” uit kon halen.
Voormalige Joodse Synagoge
We komen langs een voormalige Joodse Synagoge.
Centraal Apotheek
Dan komen we langs een prachtig pand: De Centraal Apotheek dat in een Jugendstil-pand gehuisvest is. Waar vind je dit nog?
De Centraal Apotheek is een monumentaal pand in Leeuwarden in de Nederlandse provincie Friesland. Het gebouw werd in 2002 gerestaureerd. De apotheek op de hoek van de Voorstreek en de Tuinen is in 1904-1905 gebouwd.
Het jugendstil-pand (art-nouveau-stijl) is voornamelijk opgetrokken in gele verblendsteen. Op de gevelzijde aan de Voorstreek wordt op het polychroom tegeltableau Hygieia afgebeeld, de Griekse godin van de gezondheid. Ze houdt boven haar hoofd de slang van Asclepius en een beker in haar handen. Daarboven staat in de gevel de naam Centraal Apotheek. Op de dakrand staan twee vogels. Op de hoek van het pand is het bovenste deel een toren. Er zijn enkele rondboogvensters en balkons.
Bonifatiuskerk
We komen langs de Bonifatiuskerk. Ook al zo’n grote kerk. De deur staat open en we gaan naar binnen. De gewelven aan de binnenkant zien er prachtig verzorgd uit. Het licht schijnt mooi op het altaar.
We branden een kaarsje en denken aan hen die er niet meer zijn. Het is net of het kaarsje traantjes laat…
Prins Frederik kazerne
We lopen een rondje om de Prins Frederik Kazerne, dat half omringd is door water.
Voormalig Fries museum
We komen langs het voormalig Fries museum en vervolgens langs de Kanselarij, waar een beeld van Viglius staat.
Viglius
Viglius van Aytta werd geboren op 19 oktober 1507 in Barrahûs, bij Wirdum. Hij werd opgevoed in Leeuwarden bij zijn oom, de jurist Bernard Bucho. Van Aytta studeerde letteren en rechten aan universiteiten in België, Frankrijk en Italië en was hoogleraar in Italië en Duitsland. Hij was tevens bevriend met Erasmus.
Van Aytta drong door tot de hoogste bestuursposities van Europa. Hij was adviseur en rechterhand van keizer Karel V en Filips II, zoon van Karel V. Hij was ook voorzitter van de Raad van State, de Geheime Raad en kanselier van de Orde van het Gulden Vlies. Zulke functies waren normaal gesproken alleen voorbehouden aan hoge Europese adel. Dat een eenvoudige Fries het zo ver schopte, was dan ook hoogst uitzonderlijk.
Oud Postkantoor
We komen langs een oud Postkantoor, Post Telegraafkantoor in die tijd.
Blokhuispoort
Dit is de oude strafgevangenis Blokhuispoort.
In de voormalige cellen zijn nu 120 winkeltjes en kleine bedrijfjes gevestigd. Vast leuk om eens te bekijken. We komen hier zeker nog eens terug.
Oud pakhuis
We komen langs een oud pakhuis.
Mata Hari
Aan de straat De Kelders, op nr. 33 staat het geboortehuis van Mata Hari. Haar vader had daar een hoeden- en pettenwinkel op de begane grond. Schuin voor haar geboortehuis staat een standbeeld van haar.
Mata Hari wordt in 1876 als Margaretha Zelle geboren aan De Kelders in Leeuwarden, is op haar 29ste een regelrechte mediahype in Parijs. Ze betovert het societypubliek met haar exotische dansen, waarbij ze langzaam haar lichaam ontbloot. De kranten raken niet uitgeschreven over het mysterie Mata Hari. Tien succesvolle jaren lang staat de naam Mata Hari voor opwindend, exotisch en sensueel. Haar talloze, openlijke affaires met mannen in uniform – van welke nationaliteit dan ook – maken haar verdacht in de ogen van de geheime diensten. Mata Hari sterft tijdens de Eerste Wereldoorlog voor een vuurpeloton in de bossen bij Parijs.
Waagplein
We komen langs het Waagplein. Het valt op dat er veel mensen voor hekken staan te kijken naar graafwerkzaamheden. Wat blijkt: Hier is men bezig met een archeologische opgraving. Archeologen leggen hier de historie van de middeleeuwse waag van Leeuwarden bloot.
Beursgebouw
We komen langs het beursgebouw. Dit gebouw zagen we ook aan het begin van onze wandeling.
Vanaf nu gaan we langzamerhand weer richting het eindpunt.
Potmarge
We lopen een flink stuk een pad langs het riviertje de Potmarge. Hierbij komen we langs de kantoren van het Friesch Dagblad en de Leeuwarder Courant.
De paden hier zijn verhard en goed te belopen. Af en toe moeten we een bruggetje over. Het is een rustig pad, hoewel je merkt dat je vlakbij de stad bent. Af en toe moeten we even aan de kant voor fietsers.
Nadat we dit pad verlaten, moeten we nog een paar keer links en rechts. Dan komen we weer in de bewoonde wereld en zijn we snel bij de auto.
Ik hoop dat je enthousiast bent geworden van deze route en deze ook eens gaat lopen. Laat dan vooral een reactie achter, leuk!
Parkeren en meer:
- Parkeren: Tijnjedyk 76, 8936 AD Leeuwarden (Bij Winkelcentrum)
- Afstand: 12-14 km
- Gelopen op: 4 februari 2023
- Gelopen met: Roelof
- Weer: Zonnig
- Klik hier om mijn verslagen van alle etappes van het Elfstedenpad te lezen.
- Een GPX bestand van deze etappe vind je hieronder.
- En hier uitleg hoe je een GPX bestand kunt gebruiken.